اثرات مخرب سیگار بر سلامت دهان و دندان: راه‌های پیشگیری و درمان

 

امروزه، مصرف دخانيــــات (محصولات تنبـــاكو )، يكي از بـــزرگترين تهديد كننده هاي سلامت بشر، در دنيا به حساب مي آيد.

وابستگي به محصولات تنباكو از جمله سيگار همانند وابستگي ساير مواد اعتياد آور، تدريجي، مزمن و خطر ناك است و عوارض جدي بسياري دارد.

تنبـــــاكو چيست؟

تنباكو ، گياهي با برگهاي پهن و سبز رنگ است كه در آب و هواي گرم مي رويد. تنباكو به شكل خشك، مرطوب و طبيعي موجود است و از طريق سيگار، سيگار برگ ، پيپ و قليان مصرف مي شود. همه روش هاي استعمال تنباكو ، مقدار زيادي نيكوتين وارد جريان خون مصرف كننده مي كند.

نيكـــــوتين چيست ؟

نيكوتين يكي از چهار هزار ماده شيميايي شناخته شده در فراورده هاي تنباكو است. اين ماده يكي از عمده ترين تركيبات تنباكو و يكي از اعتياد آور ترين مواد شناخته شده است.

تاثير نيـــكوتين بر مــــغز :

نيكوتين به دو صورت محرك و مسكن عمل مي كند. بلافاصله پس از مصرف نيكوتين ، بخش هاي خاصي از غدة آدرنال تحريك و در نتيجه مقداري آدرنالين آزاد مي شود. هجوم آدرنالين بدن را تحريك مي كند و با آزاد كردن گلوكز، فشار خون و ضربان قلب بالا مي رود و تنفس تند تر مي شود. از طرفي، نيكوتين توليد انسولين از لوزالمعده را متوقف مي كند و به همين دليل سيگاري ها ميزان قند خونشان كمي بالا است. نيكوتين به طور غير مستقيم به آزاد شدن دوپامين در منطقه اي از مغز مي انجامد كه لذت و انگيزش را كنترل مي كند و بنابراين در فرد سيگاري احساس لذت ايجاد مي شود. اين بازتاب شبيه عملكردي است كه در برخي داروها مثل كوكائين و هروئين ديده مي شود. همانطور كه اشاره شد، نيــكوتين تاثير مســكن نيز دارد و اين تاثير به ميــزان بر انگيختگي سيستم عصبي فرد و ميزان نيكوتين مصرف شده بستگي دارد.

 

حقـــــايقى دربارة مــــصرف سيــــگار

• مصرف سيگار موجب مشكلات قلبي ، سكته، آب مروايد ، بيماري هاي مزمن ريوي، آمفيزم و سرطانهاي ريه ، خون، دهان، گلو، معده، لوزالمعده، گردن، كليه، ناي و مثانه مي شود

. • نيكوتين، قطران (تار) و مونواكسيد كربن، خطرناك ترين مواد شناخته شده در سيگارند

. • به طور متوسط 90 % سرطان هاي ريه به دليل مصرف سيگار است

. • ً مرگ و مير ناشي از ابتلا به سرطان در ميان افراد سيگاري تقريبا دو برابر افراد غير سيـــگاري است.اين عدد در سيگاري هاي پر مصـرف، ممكن است به چهار برابر نيز برسد.

• مصرف سيگار توسط جوانان احتمال سوء مصرف مواد ديگر را بالاتر مي برد

. • سيگار كشيدن در سنين پايين احتمال ابتلا به سرطان ريه را در فرد بيشتر مي كند.

• هرچقدر سن شروع مصرف سيگار پايين تر باشد، احتمال اعتياد به نيكوتين در فرد بيشتر است.
• مصرف سيگار سلامت عمومي فرد را به خطر مي اندازد.
• افراد سيــگاري، تقريبا دو تا چهـــار برابر افراد غيـــر سيگاري ، در معرض بيماري هاي قلبي و عروقي هستند

. • هر نخ سيگار حدود 5/5 دقيقه از عمر انسان مي كاهد

. • افراد سيگاري حدود14-13 سال زودتر از افراد غير سيگاري فوت مي كنند

. • مصرف سيگار سير بهبودي فرد را به تعويق مي اندازد

• مصرف سيگار موجب تنفس بد، تغيير رنگ دندان ها، بوي بد دهان، كاهش ويتامين ث ، چروك پوست، كاهش توانايي در حركات ورزشي، آسم، سرفه، گلو درد ، زخم معده ،فشار خون و ضربان قلب بالا مي شود

. • مصرف سيگار در زنان باردار موجب زايمان زودرس يا تولد نوزاد با وزن پايين مي شود

. • تار يا قطران در سيگار عامل سرطان زا ، سموم ملتهب كننده مژك ها عامل بيمــاري هاي ريــوي،مونواكسيدكربن و فاكـــتورهاي انعـــقادي عامل بيماري هاي قلبي/عروقي و بيماري هاي مادرزادي جنين و بالاخره نيكوتين عامل اعتياد آور به شمار مي آيد.

• استفاده از تنباكو به هر طريقي موجب اعتياد فرد مي شود.

 

 

سیگار کشیدن می تواند بر سلامت دهان و دندان شما تأثیر منفی بگذارد. با توجه به مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) ، سیگار یکی از علل مهم بیماری لثه است. بیماری لثه با باکتری هایی که در محیط دهان شما قرار دارند، شروع می شود. اگر میکروب‌ها برای مدت طولانی روی دندان‌های شما باقی بمانند، لایه‌هایی از پلاک و جرم ایجاد می‌شود که منجر به بیماری زودرس لثه به نام ژنژیویت می‌شود. هنگامی که بیماری لثه بدتر می شود، لثه های شما می توانند از دندان های شما جدا شوند و فضاهایی ایجاد کنند که عفونی می شوند. این بیماری شدید لثه است که پریودنتیت نیز نامیده می شود. استخوان و بافتی که دندان‌های شما را در جای خود نگه می‌دارد ممکن است از بین برود وحتی ممکن است به دنبال آن ، دندان‌های شما شل شده و نیاز به کشیدن داشته باشند.

 

سیگار کشیدن سیستم ایمنی بدن را ضعیف می کند و مبارزه با عفونت لثه را سخت تر می کند. هنگامی که لثه شما آسیب دیده است، سیگار نیز بهبودی لثه های شما را سخت تر می کند. اگر سیگاری هستید، در مقایسه با افراد غیرسیگاری دو برابر بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری لثه هستید. هرچه سیگار بیشتری بکشید، خطر ابتلا به بیماری لثه بیشتر می شود. هر چه مدت طولانی تری سیگار بکشید، خطر ابتلا به بیماری لثه نیز بیشتر می شود. درمان‌های بیماری لثه ممکن است برای افرادی که سیگار می‌کشند کارساز نباشد. استفاده از تنباکو به هر شکلی (سیگار، پیپ و تنباکوی بدون دود) خطر ابتلا به بیماری لثه را افزایش می‌دهد.

 

عادات خوب دندانی می تواند به جلوگیری از بیماری لثه کمک کند. دندان های خود را دو بار در روز مسواک بزنید، اغلب برای از بین بردن پلاک از نخ دندان استفاده کنید، به طور منظم برای معاینات و جرمگیری به دندانپزشکی مراجعه کنید و سیگار نکشید. اگر سیگار می کشید، ترک آن به بهبود لثه های شما پس از درمان کمک می کند.

 

 

سیگار اثرات مضر متعددی بر دندان ها و لثه ها دارد:

1. **بیماری لثه**: سیگار یکی از علل مهم بیماری لثه (پریودنتیت) است. لایه‌هایی از پلاک و جرم که روی سطح دندانها تشکیل می شود اگر به طور روزانه به درستی حذف نشوند منجر به بیماری لثه می‌شود. سیگار کشیدن سیستم ایمنی بدن شما را ضعیف می کند و مبارزه با عفونت لثه و التیام لثه را سخت تر می کند.

 

2. **از دست دادن دندان**: بیماری لثه ( پریودنتیت) می تواند بر ساختار استخوانی که از دندان های شما حمایت می کند تأثیر بگذارد و منجر به از دست دادن دندان شود.

 

3. ** ایجاد رنگدانه بر روی دندانها **: نیکوتین و قطران موجود در تنباکو می توانند در مینای دندان ته نشین شوند و باعث زرد یا حتی قهوه ای شدن دندان های شما شوند.

 

4. **بوی بد دهان**: سیگار کشیدن می تواند باعث خشکی دهان و احتمال ابتلا به بیماری لثه شود، که هر دو می توانند منجر به بوی بد دهان شوند.

 

5. **کاهش احساس طعم و بوی**: سیگار کشیدن می تواند حواس شما را مختل کند و باعث کاهش حس بویایی و چشایی شما شود.

 

6. **تأخیر در بهبودی**: سیگار میزان اکسیژن موجود در جریان خون را کاهش می دهد، به این معنی که بهبودی و ترمیم لثه های آسیب دیده مدت زمان بیشتری طول می کشد.

 

7. ** ایجاد پلاک و تارتار **: مواد شیمیایی موجود در محصولات تنباکو بر جریان بزاق در دهان تأثیر می گذارد و باعث می شود باکتری های دهان راحت تر به دندان ها و لثه ها بچسبند. این می تواند منجر به ایجاد پلاک های لایه ای و مملو از باکتری روی دندان ها و در امتداد خط لثه شود.
8. **علائم و علائم هشداردهنده بیماری لثه**: برخی از علائم و نشانه های هشدار دهنده بیماری لثه عبارتند از: لثه های قرمز یا متورم، لثه های حساس یا خونریزی دهنده، جویدن 9دردناک، لق شدن دندان ها، دندان های حساس و تحلیل لثه می باشد.
9. **افزایش خطر**: اگر سیگاری هستید، در مقایسه با افراد غیرسیگاری دو برابر بیشتر در خطر ابتلا به بیماری لثه قرار دارید. هرچه سیگار بیشتری بکشید، خطر ابتلا به بیماری لثه بیشتر می شود. هر چه مدت طولانی تری سیگار بکشید، خطر ابتلا به بیماری لثه بیشتر می شود.

 

10. **خطر خشکی حفره**: پس از کشیدن دندان، افراد سیگاری نیز در معرض خطر بیشتری برای ایجاد یک حفره دندان خالی و ضعیف – معروف به “حفره خشک” –( درای ساکت ) هستند که می تواند دردناک باشد.

 

11. **ایمپلنت های دندانی**: اگر جراحی کاشت ایمپلنت انجام داده اید ، سیگار کشیدن می تواند بهبود آنها را سخت تر کند و احتمال شکست آنها را بیشتر کند.

 

12. **افزایش خطر عفونت**: سیگار میزان اکسیژنی که به سلول های زخم جراحی شما می رسد را کاهش می دهد. در نتیجه، زخم شما ممکن است کندتر بهبود یابد و احتمال عفونی شدن بیشتر باشد.

پیشگیری و درمان این شرایط شامل عادات دندانپزشکی خوب مانند مسواک زدن دو بار در روز، نخ دندان کشیدن مکرر، مراجعه منظم به دندانپزشک برای معاینات و جرمگیری و مهمتر از همه، ترک سیگار است.

 

قبل از جراحی های دهان نظیر کاشت ایمپلنت ، متخصص جراحی  شما یک تاریخچه پزشکی کامل (از جمله سابقه سیگار کشیدن شما) را برای کمک به تعیین مناسب بودن شما و ارائه توصیه ها می گیرد. مهم است که توجه داشته باشید که ترک سیگار قبل از انجام هر گونه جراحی دهان می تواند به طور قابل توجهی شانس شما را برای نتیجه موفقیت آمیز افزایش دهد و روند بهبودی را تسریع کند.